NOTA DE PRENSA [COLECTIVO LITERARIO IN NAVE CIVITAS]

11/02/1917 - 11/02/2017 CENTENARIO DA VISITA DA IRMANDADE DE AMIGOS DA FALA DA CORUÑA A FERROL

​ Ferrol - Cruña: "Unha nova xornada galeguista" das "Hirmandades da Fala" o sábado 11/02/2017 [100 anos despois].

O Colectivo Literario In Nave Civitas e a Fundaçom Artabria organizan a recreación da visita que a “Hirmandade de Amigos da Fala da Cruña” fixo a Ferrol hai cen anos, o 11 de febreiro do 1917.

Amigos da Fala somos

Y-o amor de Galicia sea,

 Xa que de todos é nai,

Quen nos xunte e nos protexa…

(Cantiga dos amigos da fala, de Manuel Lugrís)

  

O 11/02/1917 a “Hirmandade de Amigos da Fala da Cruña” celebrou en Ferrol un acto galeguista. Dito acto foi anunciado polos ferroláns coma un «mitín do rexionalismo galego» no que ninguén ía atopar «humildá, nin queixas, nin vágoas, nin sospiros». Entre outros; foron a Ferrol, os irmáns Vilar Ponte, Manuel Lugrís, Francisco Tettamancy e Eladio Rodríguez González sendo recibidos entre aprausos e vivas a Galicia na estación do ferrocarril do Ferrol por máis de cen enxebres, entre outros; o coro “Toxos e Froles” co seu presidente Sr. Vaello, a rondalla “Airiños da Miña Terra” co seu intelixente director Sr. Pampín, o pintor D. Camilo Díaz, o poeta D. Emiliano Balás, os cómicos Charlón y-Hermida, D. Pedro Fraga de Porto e o cultísimo García Niebla. Todos xuntos camiñaron en manifestación solemne e polo camiño espallaron follas con versos e pensamentos alusivos.

Despois do mitin, celebrado no Salón de Amboaxe, os irmáns enxebres xantaron no "Ideal Room", sito na rúa Real, e a xornada continuou coa representación dun diálogo teatral cómico representado polos senlleiros actores Hermida e Charlón máis a lectura de poemas, segundo relata o boletín decenal A Nosa Terra do 16 de febreiro do ano 1917.

O 11/02/2017, xusto cen anos despois, o Colectivo Literario In Nave Civitas e a Fundaçom Artabria queren conmemorar aquela xuntanza  repetindo aquela xornada galeguista co seguinte programa:

Ø Saída en tren das irmás e irmáns da “Cruña” ás 10:50 Horas.

Ø Chegada a Ferrol ás 12:07 Horas.

Ø Recepción na estación do ferrocarril polas irmás e irmáns enxebres de Ferrol.

Ø Roteiro polo Ferrol das Irmandades da Fala co asesoramento do Catedrático Xosé M. Dobarro.

Ø Reportaxe fotográfica no edificio “Ideal Room” (100 anos despois), lectura de textos das Irmandades.

Ø Xantar popular (12,00 €), lectura de textos, recital poético musical e troula, no local social da Fundaçom Artabria, sito na Travesía Batallóns no barrio de Esteiro. [A reserva previa para o xantar pódese facer a través do ciber-correo correiodeartabria@gmail.com ou do teléfono 669 778 474 antes do 9 de febreiro].

Ø Ás 18:30 horas, acompañamento e despedida ás irmás e aos irmáns da “Cruña” na estación do Ferrocarril.

Ø Saída en tren de Ferrol ás 19:15 horas (Chegada á Coruña ás 20:30 horas).

Convidamos a todas e a todos os asistentes a virdes vestidas e vestidos coas vosas mellores galas da época, aló polo ano 1917. Convidamos ás irmás e aos irmáns ferroláns a acudiren á estación do ferrocarril para recibiren á comitiva enxebre da “Cruña” e acompañala polas rúas ferrolás nunha nova xornada galeguista cen anos despois.

Prégase e agradécese difusión da nova.

Rueiro da xornada:

“Rueiro do roteiro”

Estación de Ferrocarril Ferrol

Avenida de Compostela

Praza de España

Rúa Galiano

Rúa Lugo

Rúa Real

Praza de Amboaxe (Antigo salón de Amboaxe)

Rúa Real

Praza de Armas (Edificio Ideal Room)

 “Rueiro para xantar”

Rúa da terra

Rúa da igrexa

Rúa Cantón de Molíns

Praza das Angustias

Rúa Carlos III

Travesía Batallóns

  “Rueiro acompañamento á estación”

Travesía Batallóns

Rúa Carlos III

Rúa Fernando VI

Rúa San Ramón

Rúa Naturalista López Seoane

Avenida de Vigo

Praza de España

Avenida Compostela

Estación Ferrocarril Ferrol

No tren das doce e sete do sábado chegarán nosos hirmáns. Pregamos a tod@s cantos teñan amor a Galiza acudan a gardaios e logo a oílos no mitin.

Ferroláns! Axudádenos a erguer nosa Galiza! Acudide vestidos da época para vivirmos tod@s unha xenial e enxebre xornada.

•    Saída en tren dos Irmáns da Cruña ás 10:50 Horas.
•    Chegada a Ferrol ás 12:07 Horas.
•    Recepción na estación Ferrocarril dos hirmáns Enxebres de Ferrol aos hirmáns da Cruña.
•    Roteiro polo Ferrol das "Hirmandades" (polo camiño espallaranse escritos alusivos 100 anos antes).
•    Reportaxe fotográfica no edificio Ideal Room (100 anos despois) e Lectura de textos das "Hirmandades".
•    Xantar popular (12E), lectura de textos, recital e troula no local social da Fundaçom Artabria.
•    Ás 18:30 horas, acompañamento e despedida aos hirmás da Cruña na estación do Ferrocarril.
•    Saída en tren de Ferrol ás 19:15 horas (Chegada á Coruña ás 20:30 horas).

"Canta, meu carriño, canta
a redención esquencida
y-o dor da Terra ferida
de treidores e ladróns
¡A y-alma galega dorme
a santa ideya está morta
e tes que ir porta por porta
escendendo os corazóns"
Ramón Cabanillas

O cartaz deste ano é do pintor coruñés Roberto Castro.

VII DÍA LUGRÍS

17 DE NADAL DE 2016

O vindeiro sábado, 17 de nadal, o colectivo In nave civitas e a asociación cultural O Mural organizan o VII Día Lugrís, data dedicada a lembrar a vida e obra do artista coruñés Urbano Lugrís González.

Os actos comezarán as 18:00 horas na praza de Pontevedra ao pé da estatua de Eusebio da Guarda coa inauguración dun grafiti no que vaise reproducir unha serigrafía do pintor titulada Marineda Soñada. O mural estáse a realizar nun lugar habilitado  para a ocasión no Instituto de Ensinanza Secundaria Eusebio da Garda.

A continuación dedicaremos un tempo para o tradicional obradoiro de paraugas no que decoraremos os nosos "parachuvias" con motivos marítimos e da obra de Lugrís.

A iso das 19:00 horas comezará a Manifestación Atlántica polas rúas da Pescaría con paradas para lembrar a vida e obra do escritor e pintor coruñés. A manifestación rematará na Coiraza onde realizaremos, se Poseidón nolo  permite, un avistamento de baleas e homes mariños.

O colectivo In nave civitas convida a toda a cidadanía a participar neste acto atavíado coas súas mellores galas mariñeiras e que porten, se as teñen, as súas buguinas, para acompañar a ruta.

Este ano acompañarán a marcha un cortexo de 6 bucios ataviados co uniforme de gala da Unión de Conserveiros de Galicia.  Algúns dos escafandros (elaborados pola artista Viki Rivadulla) pódense admirar na Libraría Sisargas (r/ San Roque, 7) até o propio 17/12/2016.

Dentro dos actos do día Lugrís a fotógrafa Pilar Silva, membro do colectivo In nave civitas, presenta a súa exposición Cosendo as ondas do mar. A exposición poderá desfrutarse na Buserana bar, praza de José Sellier, dende o venres 16 de decembro até o remate de xaneiro.

Estades todo@s convidad@s á Manifestación Atlántica pro Urbano Lugís na Cidade Barco, A Coruña que terá lugar o vindeiro mércores día 3 de agosto dianto do antigo Café Vecchio, na rúa Real 74-76, haberá un percorrido pola feira do libro e rematará cun recital da obra escrita de Balada de los Mares del Norte de Urbano Lugrís González na carpa de presentacións. Organiza a Editora Alvarellos e colabora o noso Colectivo Literario In Nave Civitas Lugrís.

A FESTA GALEGA DO SÁBADO  
Amigos da Fala somos
Y-o amor de Galicia sea,
Xa que de todos é nai,
Quen nos xunte e nos protexa  
(Cántiga dos amigos da fala, Manuel Lugrís Freire)

A Coruña. Redacción. Se a convocatoria que o colectivo In nave civitas tivera máis acollida na imprensa local, a festa que o sábado se celebrou na fermosa paraxe das Maceiras (San Vicenzo de Elviña) tería alcanzado aínda maiores proporcións; porén resultou un verdadeiro éxito para os organizadores da recreación do centenario da primeira saída ao campo da Irmandade de amigos da fala da Cruña.

Un fato de persoas coas súas mellores galas esportivas do 1916 xuntáronse as 12:00 horas nos vellos terreos da Granxa Agrícola Experimental de Galicia para emprender a pé a marcha até As Maceiras. Ao longo do camiño fixeron distintas paradas lembrando a toponimia, a historia e constantando as grandes mudanzas da cidade no último século.

Nas Maceiras agardábanlles algúns veciños de Elviña para lles guiar pola realidade da parroquia e os múltiples problemas que lles ten afectado na derradeira centuria. Canda estes veciños estaban outro fato de persoas, simpatizantes da empresa galeguista que decidiran xuntárense á excursión. Todas xuntas continuaron o seu camiño até o campeiro que elixiran para facer un alto onda todo estaba ao xeito para comezar co xantar composto por produtos da nosa terra. A comida foi animadísima e algunhas das asistentes aproveitaron o terreo para xogar ao badminton.

Tras dar conta das empanadas, as tortillas, os produtos da nosa horta, os queixos e algunhas larpeiradas bañadas por viños e licores do país; esta Novísima Irmandade proseguiu coa recreación do evento de 1916 que comezou coa lectura dos artigos que os xornais da altura fixeron para anunciar e contar aquela xunta campestre. Deseguido algunhas das persoas presentes leron poemas de Ramón Cabanillas (Adiante, No pinal e Acción gallega), o artigo O gran día de Galicia, de Manuel Lugrís Freire; partes do discurso (A xeración de 1916) que Ramón Villar Ponte dictou ao entraren na Real Academia Galega e a Cántiga dos irmáns da fala, de Manuel Lugrís.  A lírica recitada tivo o seu contraponto coa cantada e Moncho do Orzán interpretou un Cantar de arrieiro de Mesoiro e o Pregaria das Irmandades, de José Baldomir. 

Logo da recreación proseguiu a festa grazas a música dun formidable gaiteiro, digno herdeiro daquel Emiliano Moscoso que tocou no 1916, ao que acompañaron unha xenial pandereteira, un tamboril e un bombo. As presentes bailaron a muiñeira e o pasodobre e cantaron alalás e outras cantigas. Todo moi ledo, moi propio de nós e prometedor de que a memoria da Irmandade da fala da Cruña prendeu nos corazóns dos galegos deste século que teñen a firme vontade de continuar na loita pola Nosa Terra. A xornada prolongouse até o luscofusco no que estes novos irmáns regresaron as súas casas coa ledicia nos seus peitos por ter honrado a memoria daquelas mulleres e homes que sementaron fai un século  a conciencia de seren nós mesmas e con un feixe de plans para continuar co seu exemplo hoxe.

Saúde e éxito para esta Novísima Irmandade da Fala da Cruña! 

Colectivo Literario In Nave Civitas Lugrís

Vaite reservando o 3 de agosto para un acto lugrisán na feira do libro da Coruña.

O noso Colectivo literario In Nave Civitas organiza a recreación da primeira xunta campestre da Irmandade de amigos da fala da Cruña.

O 02/07/1916 os irmáns e as irmáns da asociación coruñesa celebraron a primeira xunta campestre que contou cun invitado de excepción o poeta Ramón Cabanillas.

La Voz de Galicia daquela altura comentou:

Si la convocatoria que la Junta directiva de la Hirmandade de Amigos da Fala se hubiera publicado en forma menos condicional, la fiesta que ayer se celebró en el hermos pinar de Elviña hubiese alcanzado enormes proporciones. (...) Fueron muchos los asociados que reunidos (...) emprendieron a pie la subida al pinar, y cuando llegaron a este otros muchos es esperaban (...) Desde la alta tribuna natural , Villar Ponte, (...) dijo unas breves palabras y leyó un buen puñado de telegramas y telefonemas de adhesión. Todos ellos están escritos en gallego, naturalmente, (...) El señor Lugrís Freire hizo también, en lengua nativa, un bello discurso dicho con todo el fuego y la vehemencia que caracterizan al orador. (...) Y dio comienzo la merienda, que fue animadísima. Para que lo fuese más, surgió un formidable gaitero (...) Se bailó la muñieira y la jota del país y se cantaron alalás y otras cantigas. (...) A la caída de la tarde regresaban los expedicionarios, en medio de una visible impresión de simpatía de los aldeanos de aquellos contornos , gozosos de ver a una muchedumbre de señoritos hablando el gallego colectivamente y sin timideces. (...) Cabanillas, el ilustre poeta, con un grupo de sus amigos y admiradoresm fue de regreso a Elviña a la Reunión de Artesanos donde la entusiaste Junta Directiva lo esperaba para agasajarle.

O 02/07/2016 dende In nave Civitas queremos recrear aquela data repetindo o día co seguinte programa:

12:00 horas xuntanza no aparcadoiro situado diante do mercado de Elviña para (arredor das 12:30 horas) saír andando cara a San Vicente de Elviña.

Roteiro por San Vicente de Elviña.

Recreación da xunta campestre coas lecturas de textos de Eduardo Pondal, Manuel Lugrís e Ramón Cabanillas.

14:30 Xantar campestre na aldea do Castro de Elviña

Convidamos a todas as asistentes a virdes vestidas coas súas mellores galas esportivas de 1916.

Cadaquén ten que levar o xantar de seu, por máis que, como boas irmás, todas partillaremos o noso. 

Acudide!

================================

A festa dos Amigos da Fala en Elviña

Esta xuntanza, realizada en 1916, foi o primeiro acto público, festivo e asembleario en prol do idioma galego. A primera reunión celebrouse nos campos de Elviña.

A convocatoria era para as tres e media da tarde. A esa hora tiñan que estar nas aforas da cidade da Coruña, en Monelos, na entrada da Granxa Agrícola Experimental (desde 1888 ata 1964 estivo na zona hoxe ocupada polo mal chamado polígono de Elviña segunda fase). Cada quen dos asistentes debía levar a súa merenda. A intención era camiñar todos xuntos ata o piñeiral de Elviña e alí celebrar a primeira xunta xeral dos asociados. Facía o chamamento a Irmandade dos Amigos da Fala da Coruña. A xuntanza tería un carácter festivo e campestre e sería tamén o primeiro acto público en prol do idioma galego. Entre a concorrencia ía estar o poeta Ramón Cabanillas. A prensa da época, e en especial La Voz de Galicia, permítenos coñecer o acontecido.

Ese día, o domingo 2 de xullo de 1916, con bo tempo, foron moitos os asociados á Irmandade da Fala coruñesa que se achegaron ata a Granxa Agrícola. Dende alí e a pé percorreron o vello camiño que despois de bordear o río Monelos ascendía ata igrexa de San Vicente de Elviña e continuaba ata o piñeiral situado preto da aldea de Castro. Cando chegaron xa estaban esperándolles numerosas familias que decidiran sumarse á excursión; tamén foron rodeados por moitos veciños e labregos da contorna. Xuntos, uns centos de persoas segundo La Voz, subiron ata un pequeno outeiro dominado por unhas rochas e desde o que se divisaba toda a perspectiva da Coruña. Aínda que as crónicas non o din, ese outeiro era e é o castro de Elviña. 

En dito lugar, Antón Vilar Ponte, fundador e conselleiro primeiro da Irmandade, pronunciou unhas breves palabras de saúdo e leu os numerosos telegramas de adhesión e felicitación recibidos de toda Galicia. Despois o escritor Manuel Lugrís Freire, en ton fogoso e vehemente, enalteceu os fins da Irmandade creada na Coruña o pasado 18 de maio: propagar e ennobrecer o galego. As súas verbas causaron unha fonda emoción nos presentes. Tras rememorar aos poetas galegos, fixo un cálido eloxio de Ramón Cabanillas, que se atopaba entre os presentes, e leu diversos poemas seus, de Uxío Carré Aldao e de Cabanillas, sendo todos moi aplaudidos. 

A continuación, espallados os expedicionarios polo campo, comezou a merenda que estivo amenizada polo recio gaiteiro coruñés Emiliano Moscoso, acompañado por un tamboril e un bombo. A xente bailou muiñeiras, xotas do país e ribeiranas, ademais de cantar alalás e moitas outras cancións galegas. Á tardiña, tras pasar unha grata e animada velada, os excursionistas e asociados retornaron á cidade satisfeitos do resultado da primeira festa en defensa do rexurdimento e propagación do idioma galego. 

Pola noite, Ramón Cabanillas e un grupo dos seus amigos achegáronse ata a Reunión de Artesáns onde foron agasallados polo seu presidente Manuel Casás cun lunch acompañado dun, segundo a prensa, riquísimo tostado do Ribeiro que substituíu ao clásico champaña. O éxito do modelo de festa-romaría en prol do galego celebrado en Elviña faría que desde entón os Amigos da Fala o repetisen en distintos lugares de Galicia.

Historias con Historia

«O éxito do modelo de festa-romaría en prol do galego faría que o repetisen en toda Galicia»

Fonte: http://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/coruna/2016/05/23/span-langgl-festa-dos-amigos-da-fala-elvinaspan/0003_201605H23C5997.htm
 
Fototeca Irmandades:

 

Este domingo 15 de maio temos unha cita coa poesía, coas lecturas dramatizadas, coa música o caldo e o churrasco. Temos unha cita, para pasaren unha estupenda xornada homenaxeando a Manuel María. Estades tod@s convidad@s! Acudide!

BANDO

Prohíbese, por orde da Alcaldía,
que medren porque sí
as rosas do xardín municipal.
Dende agora as pombas teñen
que pedir licenza para voar.
Prohíbese á lúa
andar ceiba de noite polo ceo.
A lúa é unha tola que anda espida
dando mal exemplo ás nenas castas
e aos fillos de familia.
Pagarán trabucos os poetas.
Prohíbese soñar de 10 a 11.
Pódese chorar tan só cando hai sequía
para que no fiquen baleiros os pantanos .
Un só se pode emocionar
os Xoves e Domingos
cando toca
a Banda do Concello no quiosco.
Están fora da Lei
as estrelas, a Primavera,
as flores e os paxaros.
Dase este bando en tal e cal
para que se cumpra
de orde do Alcalde.
Asinado, carimbado e rubricado.

Manuel María en Documentos persoaes, 1958

DISPOSICIÓN ADICIONAL (CON PERDÓN)


Convídase, por orde da Alcaldía
que veñan festexar
a obra do poeta popular,
o bo Manuel María.
O domingo día 15 ao mediodía
na praza de Sellier
con música, teatro e poesía
e caldo para xantar
(e algo de churrasco para despois).
Agradecemos gorxas espontáneas
que queran recordar
as verbas e a vida do poeta
fillo da Terra Chá.
Permítese a emoción malía no ter
prevista a presenza
da Banda do Concello neste acto.
Os risos e as bagoas
polo bardo,
o gran Manuel María,
exentos estarán
de taxas e demais contribucións.
Dáse esta Adicional
para que ben se cumpra
de orde do Alcalde
e outra sinatura,
outro carimbo
e unha rubrica máis.

A Coruña e maio, 2015

Manifestación Atlántica e Surrealista polas rúas da cidade barco co gallo do VI Día Lugrís, en honra ao pintor do mar Urbano Lugrís. Parada ante o antigo Vecchio para reivindicar o acceso á beleza e reclamar toda a obra de Lugrís como BIC (ben de interese cultural). Posterior recital poético na praza Sellier e cea Lugrisiá na Penela.

VI DÍA LUGRÍS (I) 


Música: Colectivo In Nave Civitas: Rapsodía Urbano Lugrís. Lenda Ártabra [Lúa Namoreira]. Moncho do Orzán e Xurxo Souto: Pau de punta. Fotos e Vídeo: Xurxo Gago.

VI DÍA LUGRÍS (II) 


O colectivo literario IN NAVE CIVITAS LUGRÍS celebrou o VI DÍA LUGRÍS, adicado o pintor e escritor Urbano Lugrís, figura sobranceira no surrealismo en Galicia. 19 decembro de 2015.

CEA LUGRISIÁ 


Cea Lugrisiá Organizada polo Colectivo In Nave Civitas e pola Asociación Cultural O Mural, o sabado 19 de de decembro de 2015 co gallo do VI DÍA LUGRÍS.

OCÉANO LUGRÍS 


No IES urbano Lugrís fixeron unha mostra permanente adicada ó pintor do mar que dá nome ó centro. Para a súa estrea convidaron aos nosos compañeiros de Malpica. Este é o recordo dun día moi moi especial :) 

Roteiro da Coruña das Irmandades da Fala, con saída en barco dende Ferrol con acompañamento de Xurxo Souto e Moncho do Orzán, roteiro pola histórica Coruña das Irmandades e volta a Ferrol. Un estupendo acto organizado pola Asociación Cultural Roxín Roxal.


  Fotos e Vídeo de Xurxo Gago
Música: Aurora Nordestina e Mercedes Peón

  

Hemeroteca:

Un aniversario salgado e musical

O colectivo Roxín Roxal organiza un roteiro en barco desde Fisterra até A Coruña para celebrar o centenario das Irmandades da Fala

gemma malvido a coruña 28.09.2015 | 01:09

Moncho do Orzán, onte, cos participantes no roteiro, na rúa Real. Víctor Echave.

 

A Asociación Cultural Roxín Roxal percorreu onte as rúas do centro da cidade para explicar aos participantes no roteiro a historia das Irmandades da Fala. A súa loita porque a lingua que falaba o 90% da poboación, o galego, non for desprezada e que acadase un prestixio que, daquela, se lle tiña negado. A experiencia comezou en Fisterra. De alí partiron en barco os participantes nesta actividade cultural, con Xurxo Souto como guía, como descubridor dos nomes das pedras da costa, dos entrantes no "mar de María Antonia".
Xa en terra, foi Moncho do Orzán o encargado de explicar aos participantes como fora a creación da primeira Irmandade da Fala, case cen anos atrás, en 1916. Comezou o percorrido no monumento a Curros Enríquez, nos xardíns de Méndez Núñez, porque, segundo conta Moncho do Orzán, o seu pasamento en 1908 supuxo o relevo xeracional do Rexurdimento ás Irmandades, que tiñan un sentido máis político e nacionalista.

O roteiro, no que participou tamén unha filla de dous dos fundadores das Irmandades, Elvira Varela Bao, fixo unha parada na rúa Real, no número 36, onde Ánxel Casal e Leandro Carré tiñan a editorial Lar, e no 38, onde Canuto Berea tiña unha tenda de música na que vendía partituras de autores galegos.
"Hai que ter en conta a importancia da música. Moita xente era analfabeta, pero coñecía poemas de Rosalía e de Curros porque foran musicados e memorizárabanos", explica Moncho do Orzán, que fixo tamén unha paradiña ante o baixo no que está un mural de Urbano Lugrís e que, como o local de hostelería que o alugaba pechou, privou tamén aos veciños de poderen contemplar a obra.
O roteiro continuou por Rego de Auga até o teatro Rosalía de Castro, onde se deu a coñecer Cántigas da Terra e tamén na antiga sede da Real Academia Galega (RAG), en 1816.

Este paseo pola historia da cidade rematou na praza de María Pita, onde, segundo lembrou Moncho do Orzán, en 1920 dous anos despois de que as Irmandades se formasen como partido político, Lois Peña Novo no pleno "falando por primeira vez" en galego.

 

Reinvindincación poético - musical a prol do acceso á beleza. Pola declaración do Mural de Urbano Lugrís do local do antigo Vecchio coma ben de interese cultural, BIC. Acto organizado polo colectivo In Nave Civitas Lugrís e a A.C. O Mural.




Hemeroteca: 

El mural de Lugrís pintado en el antiguo Vecchio se queda a oscuras

El Pepri protege la pintura, que no podrá ser alterada por los propietarios.

PACO RODRÍGUEZEl mural de Lugrís fue reivindicado por numerosos colectivos y por el exministro César Antonio Molina.

El Vecchio, la clásica cafetería de la calle Real, echó el cierre hace unos días para reabrir sus puertas en el local del antiguo Kirs. Resuelta la duda del nuevo emplazamiento, todavía queda en el aire la intriga de qué va a pasar con el mural de Lugrís pintado sobre la pared del bajo que ahora permanece cerrado.

Desde hace años, se especula con el cierre de esta cafetería, y por tanto, con el futuro y la situación de esta pintura. La asociación cultural O Mural emprendió, en el año 2013, una iniciativa en la que se solicitó que esta obra pase a ser parte de los Bienes de Interés Cultural (BIC). Esta petición fue admitida a trámite por la Xunta, pero todavía no se ha acometido ninguna acción de protección, pese a reconocer que cumple con los requisitos necesarios para formar parte de esta lista.

Tras observar la pasividad de la Xunta, la asociación cultural decidió interponer una demanda en el juzgado del contencioso administrativo para acelerar el proceso y, además, recordar al Gobierno la necesidad de proteger esta obra de arte que, hasta este momento, se exhibía sin ningún tipo de protección en la pared de la conocida cafetería, lo que suponía un riesgo para la conservación del fresco. La jefatura autonómica todavía no se ha pronunciado al respecto de esta inclusión del mural como un Bien de Interés Cultural.

Sin embargo, el Plan Especial de Protección y Reforma Interior (Pepri) sí que establece una protección para el mural que pintó el coruñés a cambio de café, según cuenta la leyenda, el siglo pasado. Gracias a esta regulación municipal, el propietario del local donde se ubica el fresco no tiene ningún derecho sobre el mismo, es decir, no puede emprender ninguna acción que lo dañe o modifique.

Durante muchos años, esta obra de arte estuvo al alcance de todo aquel que decidía tomarse un café en el mítico local de la calle Real. Tras la bajada de persianas de esta cafetería, la incógnita sobre el icónico mural está en el aire y, por el momento, permanece a oscuras.

 http://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/2015/07/31/mural-lugris-pintado-antiguo-vecchio-queda-oscuras/0003_201507H31C5991.htm

 

"A Memoria das Pedras" Roteiro Homenaxe a Milucho Mariñas organizado polo Colectivo Poético Literario In Nave Civitas Lugrís o domingo 06 de setembro de 2015. Unha marabillosa e emotiva xornada homenaxe ao mítico e benquerido Milucho Mariñas.

Fotos e video de Xurxo Gago.

Música de Lenda Ártabra: Mariñeiros do Mar.

 

 
Hemeroteca Milucho:
Roteiro da man de Milucho e Xurxo Souto

O luns 28 de maio tivemos a sorte de facer un roteiro polos arredores da Torre de Hércules da man de Milucho Mariñas, un experimentado percebeiro, que aínda estando xa retirado do oficio segue a ter unha gran paixón polos percebes.

Milucho fixo un pequeno recorrido polas rochas percebeiras máis importantes que había nos seus tempos; así como daunos a coñecer os lugares máis perigosos da costa coruñesa onde houbo máis naufrasios e lamentablemente falecementos. Algunhas das rochas máis citadas por el son: a vaca, o boi, o becerro, coitelos de mar, o altar, a corredoira, o redondo... Ademais grazas aos seus coñecementos podemos citar palabras como meixón, a cal non aparece no diccionario e que significa; rocha que en preamar está cuberta pola auga e en baixamar queda á vista.

Para Milucho ser percebeiro non era un traballo senón unha afición, no que podía pasar horas e facer longas viaxes en lanchas de remos para poder coller percebes. Contounos anécdotas e historias, como a de ter que ir ás agachadas sen que os visen os centinelas que estaban a vixiar na zona militar, correndo o risco de ser arrestado e mesmo ir preso.
Nada máis decir que me gustou moito este roteiro e que aínda queda pendente poder rematalo podendo contar de novo coa presenza e compaña de Milucho Mariñas sen deixar de lado tampouco a Xurxo Souto que tamén nos acompañou en todo o roteiro. 

Fonte: http://viacala.blogspot.com.es/2012/05/roteiro-da-man-de-milucho-e-xurxo-souto.html

Xurxo Souto entrevista a Emilio "Milucho" Mariñas (Memoria do Club do Mar, da Agra de San Amaro e de todos os lugares darredor da Torre. Técnicas de marisqueo e xentes do mar): 

http://www.aelg.org/Polafias/ShowVideoPolafia.do;jsessionid=BAE47DC192961A7C6374E1CB793F38D2?id=536

Fallece el histórico percebeiro Milucho Mariñas: 

http://www.radiocoruna.com/articulo/informativos-radio-coruna/fallece-historico-percebeiro-milucho-marinas/20140827000000017554.html

 As pedras do Mar da Torre: 

 https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=zZ18B2QHBlhE.k17jJ3iz5E4Q

 

NOTA DE PRENSA 

A Coruña, 3 de agosto de 2015.

A INACTIVIDADE DA XUNTA DE GALICIA PON EN PERIGO O MURAL DE URBANO LUGRÍS. 

 

Malia que o Servizo de Museos da Consellería de Cultura emitiu o 30.09.2013 un informe favorable á declaración como ben de interese cultural (BIC) do mural que Urbano Lugrís González pintou no baixo do núm 74-76 da rúa Real a Dirección Xeral de Patrimonio aínda non cumpriu coa súa obriga de incoar o expediente para concederlle a dita protección ao fresco. 

A asociación cultural O Mural solicitou a declaración do dito mural como BIC o 28.06.2013. A Lei de Patrimonio Cultural de Galicia (LPCG) obriga á Dirección Xeral de Patrimonio da Xunta a iniciar o expediente tras unha petición, sen que até o intre fixera máis que solicitar o dito informe ao Servizo de Museos. 

A incoación do expediente é un trámite importante pois supón que dende o momento no que se publique no DOG e até a resolución o mural gozará de xeito provisional -condicionado ao resultado final do expediente- da máxima protección, a propia dos bens de interese cultural, tal e como ordena o art. 10 LPCG. 

O peche da cafetería que ocupaba o baixo do número 74-76 da rúa Real non só priva ao público de ver unha das máis emblemáticas obras de arte da Coruña senon que tamén pon en perigo a súa conservación: ninguén sabe o que as persoas que teñen acceso ao local poden facer. 

Se o expediente estivera incoado na data na que O Mural solicitouno, hoxe, entre outras cousas: 

- Os propietarios e posuidores do mural deberíán facilitar a visita do público a este nas condicións que a Xunta establecera, que en todo caso tería que ser gratuíta durante catro días ao mes, en días e horario prefixado. 

- O mural gozaría da máxima protección, e a súa utilización quedaría subordinada a que non se puxeran en perigo os valores que aconsellan a súa conservación. Calquera cambio de uso tería que ser autorizado polos organismos competentes. 

21º Programa Entrelazados, programa divulgativo en Lingua Galega

coordinado e conducido por Xurxo Gago.

Falando do pintor do mar: Colectivo In Nave Civitas Lugrís [Xurxo Souto, Teresa Ramiro, Rodrigo Osorio e Xurxo Gago]. O Monográfico: [A Coruña que viviu Lugrís da Nosa Terra TV] con Antón Patiño e Xurxo Souto. Música Galega: Colectivo literario In Nave Civitas Lugrís [Rapsodia ao pintor do mar], Nacho López [A Marea no Xanrei], Mercedes Peón [Marés Vivas (O Mar de Portozás)]. Email:entrelazadosnasondas@gmail.com. Twitter:@EntrelazadosRF Blog: http://entrelazadosnasondas.blogspot.com Subscripción ao Podcast:http://www.ivoox.com/s_p2_134729_1.html Emisións: Mércores de 21:00 a 22:00 horas.Reposicións: Venres de 02:00 a 03:00 da madrugada, domingos de 09:00 a 10:00 horas da mañá. Podes descargar a APP da Rádio FilispíM na seguinte ligazón: http://www.appsgeyser.com/getwidget/RadioFilispiM%20APP/ou tamén podes descargar a APP Tunein para escoitar a nosa radio dende un smartfone ou tablet.

Saúde e Océano! 
Despois da fermosa singradura do V día Lugrís, tedes aquí o video reportaxe de tan festiva e agradábel xornada:

https://www.youtube.com/watch?v=8PpRHoPvi18

Que teñades tod@s unha boísima saída do 2014 e,
 unha marabillosa entrada e próspera e saudábel estancia no ano 2015.

Medre o Mar!

 

Meu gran Urbano, escríboche na badía de Muros a bordo dunha goleta cargada de esmeraldas. Somentes ti podes imaxinar a marabilla que fai o sol brincado de proa a popa. O capitán é un maltés de ollos garzos, barba saladina e un amuleto de nácar sobor do peito. É un home prevenido,  en Quios arrecadou corenta odres de viño brillador e temos festa decote (…) No mencer ergueremos áncoras rumbo a Amberes. ¡Ouh o pantrigo fresco, as vellas tabernas latexantes de acordeón, as tendas estrañas co seu dono de anteollos de cuncha! Mercareiche tódalas pezas de alquimista que atope. Gostaríame que viñeses comigo a contemplar as lizgairas fragatas beilando na badía...Sei que outros horizontes che entreteñen. En que navío andará agora a túa outa humanidade. Lémbrome de cando nos atopamos no porto de Nassau, navegabas entón nun cachemare de leve proa e arriscada vela. O cargamento de ron fixera a túa voz ronca e lonxana. Como queimaba o sol nas amplias praias de Xamaica. Foi alí onde coñecemos a Desdémona e a Niobe…

Velaí un dos textos máis fermosos que coñezo de toda a historia da literatura. Un fragmento da carta Gnómica que en 1959, escribiu Avilés de Taramancos ao seu amigo, o pintor Urbano Lugrís, habitantes excelsos desta cidade-barco.

Como todos os anos –menos derrotismo e máis surrealismo ! - este sábado celebraremos unha nova edición do Día Lugrís.

O colectivo literario In Nave Civitas xa ten todo disposto para que vostede se enrole na tripulación. Entre tanta luz submarina, a reivindicación. Seguimos reclamando protección e medios para restaurar o mural do mestre que campa no medio da Rúa Real, no interior do café Vecchio.

“Menos derrotismo e máis surrealismo”. O vindeiro sábado - o que pintou a Marola pintou a Mar toda !- V edición do Día Lugrís. Está subindo a marea, ti non quedes varado en seco.

SÁBADO, 20 DE DECEMBRO

17:00 A ARRIBADA DO GRAFITI (Praza José Sellier)  -  Solemne e lírica inauguración do grafiti que recrea unha obra de Urbano Lugrís na Praza de José Sellier, cerna da Coruña lugrisá.  Seguido do tradicional   OBRADOIRO DE PARAUGAS PINTADOS (Praza José Sellier) Xuntarémonos para decorar os nosos paraugas con motivos mariños e lugrisáns cos que logo percorreremos as rúas coruñesas. (Que cada quen leve o seu paraugas, as súas pinturas e toda a súa imaxinación)

17:45 MANIFESTACIÓN ATLÁNTICA E SURREAL (Praza de José Sellier-Xardín de San Carlos) Cos nosos paraugas pintados e unha serpe mariña seguiremos as alancadas diurnas e nocturnas do pintor do mar até atoparnos con a outra metade de Ulyses Fingal: Antón Avilés de Taramancos.

18:30 RECREACIÓN DO INTRE NO QUE ANTÓN AVILÉS DE TARAMANCOS COÑECEU A URBANO LUGRÍS. (Xardin de San Carlos) Coa participación de todo o público asistente e Anxo Angueira.

18:45 MANIFESTACIÓN ATLÁNTICA E SURREAL (continuación) (Xardín de San Carlos – Praza do Papagaio) Segunda parte da marcha na que chegaremos até o Papagaio, seguindo os cantos de tritóns e sereas.

20:30 A HABITACIÓN DO VELLO MARIÑO (Monty Ambigú) Recital poético mariñeiro na memoria e honra do Noso Señor Lugrís polos vates mareiros Manuel O'Rivas, Serafín Mourelle e Xosé Iglesias.

Todos os actos deste V día Lugrís son abertos.

Prégase que quen a tivera acuda cunha corna mariña para axudar a encher de sons atlánticos esta xornada e invitamos a que participedes nos actos disfrazados dalgunha das personaxes dos cadros do gran pintor sur-marino.

Máis información:
http://www.aelg.org/
http://innavecivitaslugris.blogspot.com.es/
http://www.omural.es/


Info by:
Biblioteca Central Rialeda. Concello de Oleiros
http://www.oleiros.org/web/concello-oleiros/bibliotecas/biblio/rialeda-perillo

antón aviles de taramancos e urbano lugrís:
unha amizade marítima

Teresa Seara

    

ás veces unha bágoa coma o mar asolaga o corazón indisoluble Luz Pozo Garza, "En memoria de Antón" 1

     Corrían os anos cincuenta e o mundo cultural galego recuperaba paseniño os espacios que lle usurpara a longa e escura posguerra cando Antón Avilés Vinagre chega á Coruña para cursar estudios de Náutica. Era aínda un adolescente pero xa se iniciara na arte da poesía e pronto utilizaría o nome da súa vila natal, Taramancos, en vez do segundo apelido, para asinar os seus textos. Na Coruña, e dado o seu costume de non asistir regularmente ás clases na Escola de Náutica, o xove Antón vai vivir unha serie de experiencias que o abren a novas realidades e serán definitorias tanto na súa arte como na súa propia biografía persoal. Por aquel entón, na cidade atlántica residía Urbano Lugrís, o pintor de mariñas surrealistas e o home que auspiciará o contacto de Avilés cunha intelectualidade na que sobrancean os pintores (Alexandre González Pascual, Xerardo Porto, Xosé Luis, Labra, Concheiro) e onde a farra e a bohemia eran o sinal distintivo. O primeiro encontro entre Avilés e Lugrís producirase, segundo conta o propio poeta en Obra viva ², no xardín de San Carlos, miradoiro privilexiado sobre a dársena coruñesa, a carón dos versos que Rosalía dedicou a Sir John Moore -o gran mariño inglés que repousa no propio xardín- e que figuran alí inscritos na pedra. Parece ser, tal e como el mesmo di, que Avilés lía o poema en voz alta cando se lle achegou Lugrís recitándoo de memoria. Seguramente se escoitarían de fondo as buguinas dos barcos entrando a porto e a brisa tería arrecendo a salitre no momento de verse por vez primeira como corresponde a dous creadores nos que o mar ten presencia fulcral. A partir de entón, a amizade medrará entre eles e non deixará nunca de enriquecer o mundo persoal do noso autor que atopa en Lugrís algo máis que un compañeiro, un mestre e un guía sendo como eran, ámbolos dous, espíritos afíns.

     Así, e para alén doutras compatibilidades, entre pintor e poeta vai existir sempre unha constante: a presencia do mar, tanto na súa obra como nas súas circunstancias biográficas. Non en van, Avilés naceu fronte por fronte coa ría de Noia que esculcaba desde a súa casa natal de Taramancos, arribou á Coruña coa intención de estudiar Náutica e acabou embarcando cara ás terras ultramariñas nun intento de vivir novas aventuras, por máis que, de fondo, latexase un grave problema económico. Pola súa parte, Lugrís —orixinario da cidade herculina— deuse a coñecer como o gran pintor deses mares tan persoais que enchen os seus lenzos, poboados de seres estraños que só poderían existir nunha cabeza tan imaxinativa como a súa. Mundos submariños onde a vida se concentra nos espacios, nos cuartos cheos de trebellos, caracolas, cartas náuticas, barcos en botellas sempre a faceren unha singradura fantasma... Toda unha imaxinería propia que o gran artista irá creando e que fascina ó xove escritor na súa fonda pegada surreal e fantástica. Así, Avilés atopa nos cadros de Lugrís un mar que, lonxe da súa idealización, se converte no centro de todo e se vive intimamente e isto suscita nel a mesma emoción que os versos de Manuel Antonio lle espertaran e que demostra cando os cualificaba como "un fólego de ar puro" que "viña do mar, e non de contemplar a paisaxe mariña senón da vaga mesmo onde o mar se fai mar e se sente o centro do mundo ou ao menos o centro da soedade do mundo. Desde ese habitáculo que é o navio o home mide-se coas estrelas, que é a medida máis antiga da humanidade" ³ Lendo estas palabras de Avilés non é de recibo que sobre a súa campa figure gravado un veleiro, símbolo da liberdade e da aventura que marcarían a súa vida.

     Con todo, o océano separou fisicamente ós dous amigos cando Avilés emigrou a América mais, aínda nas terras do Cauca, seguían tendo contacto epistolar. Nas súas cartas, Lugrís mantén a ilusión dun reencontro que xa non se producirá pois morre estando aínda Avilés lonxe da Terra. A elexía polo amigo non se fai esperar e así xorde o "Pranto por Urbano Lugrís":

 

Estou agora, Urbano, mordendo unha flor negra no medio da vida cunha sede abismal de beber tódalas cráteres do mundo de onde vai saír a túa voz de capitán antigo bruando coma un temporal oceánico, ou acaso o balbordo das caballeiras silúricas onde zunía-lo teu corno de ouro. Estou inerme debaixo da besta apocalíptica torcéndolle os testículos: son o profesta enfurecido que non pode entende-la túa morte, a túa morte, a túa morte. ¿Quen vai coidar agora dos soños na fronteira da Patria? Ouh, guardián terrible. Argonatura, Vello titiriteiro conmovido. Esta noite zugo o viño máis ácedo. Esta noite cavo leguas profundas de memoria pra camiñar contigo novamente, agardo vixiante nas illas mais remotas a túa fragata, a túa nave inconsútil. Asisto cun ferro atravesado nas virillas ó enterro da miña mocedade. E escoito a treboada universal cando derruban a pirámide e os cabalos das batallas pisan aqueloutrados o noso tempo onde a túa grande man de mariñeiro crepuscular prendía os astros. Asoballado por única vez, cun lobo famento nas arterias, atravesas un país xiado e cantas con voz rouca nos subterráneos boreais o teu amor e un milleiro de defuntos apodrecidos pola ira cóbrense entón de rosas e lembran o fulgor da súa terra. Se non fora tan lonxe, ¡con que ardentía de compañeiro de catástrofe tiña de calafatea-los teus ósos, coutando con barro elemental esa longa ferida que un deus sen pálpebras furou na túa illarga! Era-la derradeira esperanza do mundo. Pastor de naves, cun corazón multicolor de tirreme fenicia amába-la rota fundamental dos exploradores celestes e intimamente andabas polos tellados vestido de astronauta galego. ¡Meu amigo sobrenatural! Hoxe desexo, tanto coma Ulises, atopar unha barca que me leve ás costas de Galicia. Son prisioneiro dunha forza estraña. Navegamos a cegas por ríos diferentes e o noso canto retumba nos confíns da saudade, os dous loitamos con yatagáns de aceiro contra o tempo, o teu xa tan preciso, o meu tan vago, fuxidío que me acoitela en tódolos recantos. ¡E esa dor e non verte, meu amigo! 4

     Non sería este o único texto que Avilés dedicase a Lugrís ⁵ pero si o máis significativo por canto foi escrito cando aínda experimentaba o poeta a viva conmoción pola noticia do falecemento do seu compañeiro ⁶. No pranto, o mundo mariño axuda a crear unha atmosfera de sufrimento extremo mentres se procura a nave fantasmagórica que conduce ó amigo morto cara ó alén. A elexía diríxese á morte da persoa pero nunca á do sentimento de amizade que seguirá vivo en Avilés ata a fin dos seus días, tal e como o demostra cando fala de Lugrís nos seguintes termos:

"Sinto aínda o calor da sua grande man amparando-me. Agora que non sei onde andan o seus ósos, atropelados aínda despois da morte polo destino implacável, e sinto a preséncia afectuosa e imensa de Urbano Lugrís guiando a miña man para desvelar o mistério dun verso ou para abranguer unha paisaxe ida na que de súpeto cruza unha fragata e chega un arrecender antigo de mercadorias e de portos nocturnos nos que só el podia entrar e abrir-me as portas" 7.

     Pois, quen coñece todos os mares, os fondos abisais e os máis recónditos rincóns, nunca abandona a singradura nin se deixa sucumbir perante ese "crime tan escuro/ de asesiñar veleiros triunfadores" ⁸. Veleiros como foron Antón Avilés de Taramancos e Urbano Lugrís entrelazando os seus ronseis.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1]  Cfr. Luzes de Galiza, 21, 1993, p. 13.
[2]  Cfr. Avilés de Taramancos, Antón, Obra viva, Laiovento, Santiago de Compostela, 1992, p. 213.
[3]  Cfr. Avilés de Taramancos, Antón, "Manuel Antonio: revolución permanente", artigo publicado en xuño de 1991 e recollido en VVAA, Antón Avilés de Tarmancos, A Nosa Terra, Colec. "A Nosa Cultura", 21, 2002, p. 55.
[4]  Orixinariamente publicado en La Voz de Galicia o 11 de xuño de 1974, este poema figura recompilado dentro de Os poemas da ausencia II no volume O tempo no espello, Ed. do Castro, Sada (A Coruña), 1982, pp. 167-168 de onde o reproducimos.
[5]  Aí están os dous poemas que aparecen en Os poemas da ausencia II (Cfr. O tempo no espello, Op. cit., pp. 127-130) e tamén, entre outros escritos, a "Carta gnómica a Urbano Lugrís" (La Noche, 1959, logo reproducida en VVAA, Antón Avilés de Taramancos, Op. cit., p. 59) e os artigos que aparecen en Obra viva: "A contraluz. Urbano Lugrís" (pp. 69-70) e "Arte submariña" (pp. 213-216).
[6]  O propio poeta explica que "Algún día chegou-me á selva de Casenare o seu SOS da miséria, pero xa non puiden máis que facer o PRANTO polo amigo morto. Estou certo que a pantasma benquerida de Urbano Lugría chegou-me naqueles dias ao mato do Amazonas, pois anduven un tempo ulindo a mar no medio da planura" (Cfr. Obra viva, Op. cit., pp. 215-216).
[7]  Cfr. Obra viva, Op. cit., p. 69.
[8]  Cfr. O tempo no espello, Op. cit., p. 129. Estes versos pertencen ó primeiro dos poemas que, incluídos dentro de Os poemas da ausencia II (1969), dedica Avilés a Urbano Lugrís.

Papel de Color, Casa da Gramática nº 2, Maio 1998, Noia